This is custom heading element
در سال 1800 میلادی 3 درصد جمعیت جهان و در سال 1900 بیش از 14 درصد در شهرها متمرکز بودند. پیشبینی میشود تا سال 2030، شهرها میزبان 60 درصد مردم جهان و تا سال 2050، 70 درصد را در خود جای میدهند.شهرها تنها 2 درصد از سطح زمین را اشغال کردهاند اما بین 60 تا 80 درصد مصرف انرژی و 75 درصد آلایندگی کربنی را تولید می کنند.
این روند رشد گسترده شهرنشینی توام با دیگر روندها و رویدادهای سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، فناوری و زیستمحیطی باعث ظهور طیف گستردهای از چالشها و بحرانها برای جوامع انسانی مستقر در مناطق شهری شده استدر مقابل، توسعه علوم و فناوری، به ویژه فناوری اطلاعات و ارتباطات، فرصتها و راهحلهای جدید و پیشرفتهای مانند شهر هوشمند را پیش روی شهرنشینان و مدیران شهری قرار داده است که ابداً در گذشته قابلتصور هم نبود.
شهر هوشمند پایدار، شهری نوآوری است که از فناوری اطلاعات و ارتباطات و دیگر ابزارها جهت بهبود کیفیت زندگی، کارایی عملیات و خدمات شهری، و رقابتپذیری بهره میبرد و همزمان تضمین میکند که نیازهای نسلهای فعلی و آینده در ابعاد اقتصادی، اجتماعی و زیستمحیطی هم برآورده میشودمدیران شهری موظف به درک این شرایط درحالظهور و برنامهریزی پیشدستانه جهت مقابله با آنها هستند و این موضوع بدون ارزیابی درست از وضعیت فعلی شهر، استفاده از تجربه سایر شهرهای جهان و ارزیابی اقدامات گذشته امکان پذیر نیست.
نقش ارزیابی در توسعه
انواع ارزیابی ها
از آنجایی که ارزیابی با هدف و روش های مختلفی صورت می پذیرد، طیف گسترده ای از ارزیابی و رتبه بندی در حوزه شهری وجود دارد. بنچ مارک کردن، سیتی اسکن، ارزیابی های منطقه ای و بین المللی هر کدام طیف های مختلفی از شهرها را در بر گرفته و با هدف قرار دادن شاخص های مختلف نتایج مختلف و متنوعی را فراهم می آورند. هدف برخی از این رتبهبندیها نشان دادن بهترین و بدترین شهر در یک شاخص و هدف برخی دیگر در دسته بندی از شهرهای مختلف در شاخصهای مختلف است. به همین دلیل به کارگیری واژه ارزیابی و رتبهبندی میتواند معنای گسترده و وسیعی را داشته باشد و باید به صورت دقیق انجام شود.
عوامل موثر در ارزیابی
نهاد ارزیابی کننده
تعداد شهر مورد ارزیابی
گستره جغرافیایی
نوع تشریح نتایج
شاخصهای ارزیابی شده
روش شناسی مورد استفاده
انواع نهادهای ارزیابی
ارزیابی شهرهای هوشمند و رتبه بندی شهرها در جهان بر اساس استانداردها و شاخص های مختلف و توسط نهاد و سازمان های گوناگونی انجام می شود. از آنجایی که هر یک از انواع نهادها هدف متفاوتی را در ارزیابی شهرها دنبال می کنند و روش ارزیابی آنها متفاوت است، اغلب به نتایج متفاوتی منجر می شود و از این رو نوع نهاد اهمیت بسزایی در سطح کیفیت ارزیابی دارد.
ارزیابی علمی
ارزیابی علمی اغلب توسط دانشگاه ها و موسسات تحقیقاتی با هدف توسعه و یا تست تئوری، انجام پروژههای علمی به سفارش نهادهای دیگر، و همین طور راستی آزمایی و صحت سنجی از سایر گزارشهای تهیه شده به رتبهبندی شهرهای هوشمند در جهان انجام می شود. IMD موسسه تحقیقاتی توسعه مدیریت از نمونه نهادهای علمی است که به رتبهبندی و ارزیابی شهرها میپردازد. ارزیابی این موسسه براساس زیرساخت و اپلیکیشن های فناورانه در شهرها است.
ارزیابی تجاری
این دسته از نهادها شامل موسسات و شرکتهای فعال در بخش خصوصی بوده که با هدف ارائه خدمات مشاره به موضوع رتبهبندی شهرهای هوشمند ورود پیدا کردهاند. تعداد زیادی از این مراکز در سطح دنیا وجود دارند. از نمونه شرکت هایی که در این بخش به رتبهبندی و ارزیابی شهرها میپردازند میتوان به گروه easypark اشاره کرد که در زمینه پارکینگ هوشمند فعالیت می کند و در عین حال در زمینه هوشمندسازی شهری خدمات مشاوره ارائه می دهد. این نهاد شهرها را در حوزه های حمل و نقل، پایداری، حمکرانی، دیجیتالی شدن و سطح استاندارد زندگی ارزیابی و رتبه بندی می کند.
ارزیابی بین المللی
اغلب سازمان ها و نهادهای بین المللی در راستای کمک به شهرها در دستیابی به ابعاد مختلف اهداف توسعه پایدار، مقابله با فقر و پایداری زیست محیطی به حوزه شهر هوشمند وارد می شوند. سازمان ITU، یکی از سازمان های بین المللی فعال در زمینه رتبه و بندی و ارزیابی شهر هوشمند است که در قالب برنامه U4SSC استانداردها و شاخص های کلیدی عملکرد برای ارزیابی هوشمندی و پایداری شهر تدوین کرده است. این سازمان شهرها را در ابعاد مختلف ارزیابی می کند و رتبه بندی آن براساس نمای کلی شهر است.
ارزیابی ملی
در سطح ملی، رتبه بندی شهرها توسط سازمان ها و نهادهای ملی انجام می شود و هدف این ارزیابی برنامه ریزی و ارزیابی برنامه های قبلی اجرا شده در شهرها است. به صورت معمول در هر کشوری که برنامه جدی برای استفاده از راهکارهای شهر هوشمند دارد، نهادهایی با این مسئولیت وجود دارند و به تسهیلگری در حوزه شهر هوشمند میپردازند. به طور مثال در کشور هند برنامه ای به نام ماموریت شهرهای هوشمند زیر نظر وزارت مسکن و شهرسازی تعریف کرده است و نهادی مسئول رتبهبندی و ارزیابی شهرها در سطح ملی است و به برنامهریزی و استاندارد سازی و رتبهبندی شهرهای هوشمند می پردازد.
مرکز تعالی شهرهای هوشمند ایران
در یک همکاری مشترک میان مگفا و مرکز همکاری های ریاست جمهوری، مرکز تعالی شهرهای هوشمند ایران به عنوان نماینده رسمی ایران در شبکه جهانی مرکز تعالی شهرهای هوشمند پایدار سازمان ملل متحد و نهاد اجرایی پیاده سازی برنامه United For Sustainable Smart Cities سازمان ملل به واسطه سازمان روابط اقتصادی بین الملل(OiER) راه اندازی شده است. مرکز تعالی شهرهای هوشمند ایران قرارداد همکاری با سازمان روابط اقتصادی بین الملل امضا کرده و نماینده رسمی اجرای فرآیند ارزیابی شهرها براساس شاخص های کلیدی عملکرد شهرهای پایدار هوشمند در ذیل برنامه U4SSC است.
آشنایی با چهارچوب ارزیابی مرکز تعالی شهرهای هوشمند ایران
برنامه اتحاد برای شهرهای پایدار هوشمند (U4SSC ) توسط اتحادیه بین المللی مخابرات (ITU) و کمیسیون اقتصادی سازمان ملل اروپا (UNECE)، در ماه می ۲۰۱۶ و در پاسخ به هدف ۱۱ توسعه پایدار که میگوید: ”شهرها و سکونتگاههای انسانی را یکپارچه، ایمن، انعطافپذیر و پایدار کنید“ تأسیس گردید.
اتحاد برای شهرهای پایدار هوشمند، ابتکاری پایدار، هوشمند و جهانی است که یک پلتفرم بینالمللی برای مبادلهی اطلاعات، اشتراکگذاری دانش و همکاری با هدف ایجاد راهنمایی راهبردی در رسیدن به اهداف توسعه پایدار (SDG)، برنامهریزی دستور جلسهی جدید شهری و دیگر توافقات بینالمللی ایجاد میکند.
یکی از اهداف اصلی U4SSC، حمایت از شهرها در ارزیابی عملکرد در حوزههای زیرساختهای شهری، پایداری زیست محیطی، توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگ و همچنین کمک به شهرها در تعیین اولویتهای توسعه شهری پایدار و استفاده بهینه از منابع است. U4SSC در شناسایی ابزارها و سازوکارهای تأمین مالی برای تسریع روند پیشرفت پروژههای شهر هوشمند، تقویت همکاری بین بخشهای خصوصی و دولتی و دیگر ذینفعان در سطح محلی، ملی و بینالمللی و تبادل بهترین تجارب بین شهرهای اجرا کننده پروژههای شهر پایدار هوشمند نیز فعالیت می کند.
یکی از جنبه های اصلی برنامه U4SSC، ارزیابی هوشمندی و پایداری شهرها براساس شاخص های کلیدی عملکرد برای شهرهای پایدار هوشمند است که این شاخص ها توسط اتحادیه بین المللی مخابرات طی فرآیند بررسی توسط متخصصان بین المللی و آژانس ها ، برنامه ها و دبیرخانه های سازمان ملل و اطلاعات آنها انتخاب شده است تا اطمینان حاصل شود که داده های جمع آوری شده از اهداف توسعه پایدار پشتیبانی می کند، مرتبط با اندازه گیری پیشرفت شهرها در هوشمندی و پایداری است و زمینه ای برای مقایسه را فراهم می کند.
گامهای ارزیابی شهرها در مرکز تعالی شهرهای هوشمند ایران
مرکز تعالی شهرهای هوشمند ایران با توحه به رسالت ملی خود، و با تکیه بر بهترین تجارب بین المللی موجود اقدام به ارزیابی شهرهای کشور از نظر استانداردهای شهر هوشمند میکند
مراحل زیر جهت انجام این ارزیابی توسط مرکز تعالی شهرهای هوشمند پیشنهاد میشود:
نمونهای از گزارشات خروجی طرح
توضیح و تحلیل نتایج ارزیابی شاخص های کلیدی عملکرد U4SSC شهر برای پروژه های شهر هوشمند پایدار
خلاصه ای از نتایج حاصل از ارزیابی شاخص های کلیدی عملکرد U4SSC شهر برای پروژه های شهر هوشمند پایدار
شهر در یک نگاه (والنسیا، اسپانیا)
در این گزارش بر اساس معیارهای جهانی(U4SSC KPI ) ، یک نمای کلی از عملکرد یک شهر ارائه می شود.
نحوه ارزیابی و رتبه بندی شهرها
اطلاعات جمع اوری شده توسط شهرها در یک فرایند شفاف و علمی مورد ارزیابی قرار گرفته و در نهایت نتیجه ارزیابی و همین طور رتبه شهرها به صورت شفاف اعلام میگردد.
فاز 4
ارائه نتیجه
رتبه بندی شاخص ها
فاز 3
پردازش داده ها
الف – نرمال سازی داده ها
ب – وزن دهی داده ها
ج- تجمیع داده ها
فاز 2
انتخاب داده
الف – معیارهای انتخاب داده
ب – ارزیابی کیفیت داده ها
ج – پیش پردازش داده ها
فاز 1
چارچوب نظری
الف – درک و تعریف پدیده
ب – تعریف زیرمجموعه ها
نحوه ارزیابی شهرها
نتیجه ارزیابی شهرها با همکاری مرکز تعالی شهرهای هوشمند
تاکنون با همکاری نهادهای یاد شده، بیش از 50 شهر در سراسر دنیا براساس این شاخص ها مورد ارزیابی قرار گرفته و رتبه بندی شده اند. پس از ارزیابی گزارشی از این ارزیابی ها ارائه می شود که شامل امتیاز بندی هر یک از شاخص ها و توصیف در مورد چگونگی انجام این ارزیابی است. این گزارش وضعیت شهر در هر یک از زیر مجموعه ها را براساس شاخصهای کلیدی عملکرد مشخص می کنند.علاوه بر این هر یک از این شهرها پس از ارزیابی ایندکس شده و از وضعیت خود را در برابر سایر شهرهای جهان در ابعاد مختلف توسعهای آگاه میشوند.
شهرهای هوشمند ارزیابی شده براساس شاخص های ذکر شده
شهر هوشمند پولیسیس
شهر هوشمند آلسوند
شهر هوشمند والنسیا
شهر هوشمند سنگاپور
شهر هوشمند مسکو
شهر هوشمند دبی
معرفی روش شناسی مرکز تعالی شهرهای هوشمند
حتما تاکنون توجه شما به این موضوع جلب شده است که روش شناسی و نحوه اندازهگیری و جمع آوری داده، نقش مهمی در نتایج نهایی حاصل و به دنبال آن رتبه بندی نهایی خواهد داشت. روش ویژه جمع آوری شاخص های کلیدی عملکرد برای شهرهای پایدار هوشمند، که توسط برنامه جهانی U4ssc دنبال می شود و ما در مرکز تعالی شهرهای هوشمند ایران از آن برای ارزیابی شهرها استفاده می کنیم، نظام خاصی از چگونگی جمع آوری اطلاعات و داده ها یا اطلاعات اطلاعات حیاتی، و شاخص های کلیدی عملکرد (KPI) برای شهرهای پایدار هوشمند را در اختیار شهرها قرار می دهد
استفاده از این روش شناسی، عملکرد شهر از سه بعد اقتصاد، محیط زیست و فرهنگ و اجتماعی را مورد بررسی قرار داده و هر یک از این ابعاد نمای جداگانه ای از پیشرفت شهر را نشان می دهد که با گزارش آنها در کنار یکدیگر نمایی کلی از یک شهر پایدار هوشمند ارائه می گردد. هر یک از این ابعاد دارای زیر مجموعه هایی هستند که بر حیطه عملکردی و پیشرفت خاصی تمرکز دارد. مجموعه ای از شاخص های کلیدی عملکرد برای شهرهای پایدار هوشمند، به منظور ایجاد معیارهایی برای ارزیابی هوشمندی و پایداری در یک شهر و فراهم آوردن ابزارهایی برای خودارزیابی براساس اهداف توسعه پایدار برای شهرها تهیه شده است
این شاخص ها مبنای امتیاز شهر پایدار هوشمند U4SSC را تشکیل می دهند. این امتیاز مقادیر شاخص های گزارش شده را همراه با داده هایی در مورد مشخصات شهر جمع آوری می کند و یک رتبه بندی مقایسه ای از شهرها ارائه می دهد. هر شاخص طی فرآیند بررسی متخصصان بین المللی و آژانس ها ، برنامه ها و دبیرخانه های سازمان ملل و اطلاعات آنها انتخاب شده است تا اطمینان حاصل شود که داده های جمع آوری شده از اهداف توسعه پایدار پشتیبانی می کند، مرتبط با اندازه گیری پیشرفت شهرها در هوشمندی و پایداری است و زمینه ای درست برای مقایسه را فراهم می کند.
این شاخص ها، این امکان را برای شهرها فراهم می آورند که پیشرفت خود را در طول زمان اندازه گیری کرده، عملکرد خود را با دیگر شهرها مقایسه کنند و همچنین بهترین روش ها و استانداردهای پیشرفت در رسیدن به اهداف توسعه پایدار (SDG) در سطح شهر را از طریق تجزیه و تحلیل و به اشتراک گذاری، تعیین و منتشر کنند. این شاخص ها به منظور فراهم آوردن روشی سازگار و استاندارد برای جمع آوری داده و ارزیابی عمکرد و پیشرفت شهر در دستیابی به اهداف توسعه پایدار، حرکت به سوی شهر هوشمند و حرکت به سوی شهر پایدار توسعه یافته اند.