توسعه روز افزون و رو به رشد جمعیت شهرها و ایجاد کلانشهرها موجب تکامل مدیریت شهری شده است. چالش و مشکلات شهرها، موجب تغییر رویکرد در مدیریت شهری مسئولین و مدیران شهری به منظور مقابله خردمندانه با مسائل شهرها و توسعه پایدار شده و آنها را به سمت مدیریت یکپارچه شهری سوق داده است. 

مدیریت یکپارچه شهری در شهرهای هوشمند از اهمیت بسزایی برخوردار است و از طرفی هوشمندسازی شهرها می تواند به مدیریت یکپارچه شهرها کمک شایانی کند. با توسعه مداوم شهرهای پایدار هوشمند ، دسته ها و اشکال منابع اطلاعاتی بسیار گسترش یافته است و تعداد زیادی از منابع اطلاعاتی ناهمگن ، مانند گره ها ، حسگرها ، مشاهدات و رویدادها ، در مدیریت یکپارچه شهرهای پایدار هوشمند دخیل هستند. مدیریت یکپارچه شهری موجب می شود اطلاعات اضافی حذف شود، ضعف یک نوع منابع اطلاعاتی توسط دیگری تکمیل شود و چندین منبع اطلاعاتی برای انجام وظایف بیشتر با هم ترکیب شوند. به طور کلی مدیریت یکپارچه شهری، شهرها را به سمت توسعه پایدار سوق می دهد. 

مدیریت یکپارچه شهری چیست؟

مفهوم مدیریت شهری اولین بار توسط سازمان ملل با عنوان برنامه مدیریت شهری آورده شد. هدف اصلی در مدیریت شهری، مدیریت اجزای سیستم برای فراهم آوردن کارکردهای روزانه شهری و ارتقاء شاخص های عملکردی شهر در ابعاد مختلف زیست محیطی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی و همچنین راهبری شهر به سوی توسعه پایدار و همه جانبه است. 
مدیریت یکپارچه شهری مفهومی چندوجهی است و نوعی رویکرد هماهنگ و یکپارچه نسبت به مسائل و مشکلات شهری دارد و در توسعه، مدیریت و هماهنگی منابع به منظور دستیابی به اهداف توسعه پایدار نقشی فعال داشته و به واسطه آن دولت ها قادر به ایجاد توسعه مشارکتی و پایدار خواهند بود.  منظور از مدیریت یکپارچه، نوعی از مدیریت توانمند و واحد در همه نهادها و ارگان هایی است که به گونه ای در بهبود و رفع مشکلات و مسائل شهری مسئول هستند و یا در این موارد نقشی مستقل یا مکمل دارند.

ضرورت مدیریت یکپارچه شهری

مدیریت یکپارچه شهری، ازاین‌رو ضروری است که شهروندان و شهرداری ها به دلیل عدم وجود هماهنگی میان دستگاه های مختلف در شهرهای بزرگ، هزینه‌های زیادی را متحمل می شوند. به طور مثال وجود ناهماهنگی بین دو نهاد عملیاتی مانند آب و فاضلاب و گاز و تداخل دو طرح عملیاتی مختلف موجب اتلاف منابع ملی و محلی زیادی می شود و شهروندان و دستگاه ها متحمل ضرر می شونددستگاه‌های عملیاتی مختلف  ارتباط کمتری با یکدیگر داشته و مدیریت یکپارچه شهری می تواند این خلاء را جبران کرده و نقش هماهنگ کننده و جهت دهنده برای این نهادها و سازمان ها داشته باشد در صورت وجود عدم هماهنگی بین سازمان ها و نهادها، اقداماتی که در شهرها انجام می شوند و منابع مورد استفاده در اداره شهرها  و توسعه شهری، کارایی و اثربخشی خود را از دست می دهند. 

در مدیریت شهری، شهرداری و نهادهای دولتی و خصوصی ذیربط آنها در راس آن قرار می گیرند و شورای شهر نقش نظارتی و سیاست گذاری دارد و همچنین الگوی مدیریت شهری توسط شهرداری ها تدوین می شود. در مقابل، مدیریت یکپارچه شهری ، راه‌حلی تمرکززدایانه و مبتنی بر قدرت چندجانبه و یکپارچه‌شده عناصر متکثر مدیریت شهری منطبق بر الگوی حکمروایی شهری است.  

سازمان ملل در چارچوب فعالیت‌های خود به‌منظور استقرار مدیریت یکپارچه در شهرهای جهان و در قالب برنامه ابتکار عمل حکمروایی شهری، در بیانیه‌ای که می‌توان آن را منشور مدیریت یکپارچه شهری نامید اصول 9 گانه زیر را به‌عنوان معیار و ویژگی‌های حکمروایی خوب برشمرده است:

• مشارکت
• قانونمندی
• شفافیت
• پذیرا و پاسخ‌ده بودن
• جهت‌گیری توافقی
• عدالت
• اثربخشی و کارایی
• بینش راهبردی

بر همین اساس مدیریت واحد شهری می تواند اهداف زیر را دنبال نماید که عبارتند از :

1. ارتقای شرایط کار و زندگی همه جمعیت شهر با توجه ويژه به افراد و گروه‌های کم درآمد
2. زمينه سازي و ايجاد مشوق هاي توسعه اقتصادی و اجتماعی پایدار
3. حفاظت از محیط کالبدی شهر

مدیریت یکپارچه شهری برای شهرهای پایدار هوشمند

یک شهر پایدار هوشمند شهری نوآور است که ضمن اطمینان از تأمین نیازهای نسل حاضر و آینده در زمینه های اقتصادی ، اجتماعی و زیست محیطی ، از فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی (ICT) و سایر ابزارها برای بهبود کیفیت زندگی ، بهره وری عملکرد و خدمات شهری و رقابت پذیری استفاده می کند.

شهرهای هوشمند به منظور مقابله با چالش های خود، از ابزارهای مختلف جهت کنترل، نقشه برداری و گزارش از آنچه که اتفاق می افتد در زمان واقعی استفاده می کنند. اطلاعات گوناگون توسط سنسورهای مختلف از جمله دوربین ، باران سنج و مبدل فشار و غیره که در سطح شهر قرار گرفته اند جمع آوری می شود ولی این اطلاعات در بخش های مختلف و یا حتی در مناطق مختلف توزیع شده اند و نیازمند یک مکانیسم مدیریتی موثر است. 

مدیریت یکپارچه شهری راهکاری برای حل این چالش در شهرهای پایدار هوشمند است. با استفاده از مدیریت یکپارچه شهری، سنسورها ، گره ها و مدل ها می توانند به صورت سازمان یافته عمل کنند. در نتیجه ، هنگام وقوع حوادث اضطراری ، می توان داده ها ، مدل ها و سایر منابع مورد نیاز را به سرعت کشف و به دست آورد. برای دستیابی به هدف هوشمند سازی و پایداری یک شهر ، اولین قدم تجزیه و تحلیل فرایندها در زمان واقعی و درک الگوهای رویدادها از طریق مدل سازی رویدادهاست و از نظر واحدهای پردازش ، واحدهای برنامه و همچنین مدلها ، قابلیتهای اضافی مورد نیاز است. در مرحله دوم ، نیاز به راهنمایی پردازش همجوشی وجود دارد ، به طوری که منابع مختلف مشاهدات می توانند با هم ترکیب شوند تا کمبودهای خود را جبران کرده و به طور موثرتری به هدف برسند. سرانجام ، خدمات برای انتشار و به اشتراک گذاری منابع اطلاعاتی و همچنین ترکیب نتایج نیز برای انتشار اطلاعات در آژانس های مربوطه ضروری است. با اتخاذ سیستم مدیریت یکپارچه ، هر شهر می تواند گامی بزرگ در جهت اجرای چشم انداز هوشمند شهر پایدار بردارد.

کاربران درگیر در مدیریت یکپارچه در شهرهای پایدار هوشمند نه تنها بخشهای شهرداری ، بلکه شرکتها و شهروندان نیز هستند. شهرداری ها معمولاً کار و نگهداری روزانه مدیریت یکپارچه شهری در شهرهای پایدار هوشمند را که توسط آنها آغاز می شود ، عهده دار هستند. هنگام وقوع حوادث اضطراری ، آنها باید تمام اطلاعات را تلفیق کرده و تصمیمات مناسبی برای نجات جان افراد و کاهش خسارات اقتصادی بگیرند. شهروندان و کاربران، ذینفعان اصلی مدیریت یکپارچه برای شهرهای پایدار هوشمند هستند. آنها می توانند مشکلات مدیریت روزانه، شرایط اضطراری و همچنین اعلان هایی را به مقامات شهرداری گزارش دهند. 

چالش های مدیریت یکپارچه شهری در شهرهای پایدار هوشمند

امروزه در شهرها ، اطلاعات مختلفی، با انواع و منابع متعدد و تعداد بسیار زیادی به دست می آیند. با این حال ، هنگام پاسخ به حوادث اضطراری ، بسیاری از مشکلات هنوز وجود دارد ، از جمله:

(1) قالب های رمزگذاری منابع اطلاعاتی متنوع است ، یکپارچه سازی آنها دشوار است.

(2) هماهنگ سازی بین منابع اطلاعاتی یکپارچه نیست، در نتیجه نتایج هماهنگ سازی غیر یکنواخت، متناقض و با پردازش مشکل ایجاد می شود.

(3) عدم انطباق منابع اطلاعاتی و رابط های خدمات آنها باعث ایجاد مشکل در انتشار ، اشتراک ، کشف و دسترسی آنها می شود

همه مشکلاتی که در بالا توضیح داده شد ، چالش های مهمی برای توسعه شهری و مدیریت یکپارچه در شهرهای پایدار هوشمند به وجود می آورند.

به طور خاص ، چالش های مدیریت یکپارچه شهری در شهرهای پایدار هوشمند را می توان از دو منظر نشان داد:

1. منابع اطلاعاتی از منابع مختلف و سیستمهای ناهمگن حاصل می شود. اتصال چنین سیستم هایی برای به اشتراک گذاری داده ها دشوار است. در نتیجه ، این امر منجر به مشکلاتی در تصمیم گیری مشارکتی چند سطحی می شود. با در نظر گرفتن سنسورها ، سکوهای فضایی (صدها ماهواره در مدار) ، سکوهای معلق در هوا (هزاران پهپاد ، کشتی های هوایی و بالن و غیره) و سکوهای زمینی (میلیون ها حسگر زمینی) وجود دارد. با این حال ، هیچ مدل واحدی برای نمایش و مدیریت مقادیر زیادی از سنسورهای ناهمگن وجود ندارد. منابع اطلاعاتی با تعداد زیاد ، انواع مختلف و روش های متعدد از موانع اصلی در توسعه و مدیریت یکپارچه برای شهرهای پایدار هوشمند است. 
2. همکاری بین منابع مختلف اطلاعاتی وجود ندارد و پردازش تلفیقی آنها دشوار است و منجر به تصمیم گیری ناقص و نادرست می شود. فقط از نظر داده ها، تنها کمتر از 10٪ از داده هایی که مشاهده می شود می توانند به موقع و کارآمد پردازش شوند و قابلیت پردازش بر روی داده های فضایی، هوایی و زمینی کافی نیست. از یک سو ، هنگام مواجهه با حوادث غیرمترقبه، تاخیر زمانی زیاد در ادغام داده ها و پردازش و تجزیه و تحلیل مشترک، مانع از تحویل داده ها و اطلاعات دست اول به موقع و در مکان مناسب می شود. از طرف دیگر ، پایگاه داده اطلاعات نقشه برداری نمی تواند به طور موثر با مشاهدات فعلی مرتبط شود و مانع همپوشانی اطلاعات و نمایش شهودی می شود.